Mục Lục

Vận hành tinh gọnGóc người bán

Giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý nhất?

Ngày 26 Tháng 9, 2025

Giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý là câu hỏi khiến nhiều chủ quán và cửa hàng bán lẻ đau đầu. Tỷ lệ này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và sự ổn định kinh doanh. Tham khảo ngay bài viết của Đổi Điểm sẽ giúp bạn theo dõi số liệu chi tiết và quản lý kinh doanh hiệu quả hơn.

Tìm hiểu về giá vốn hàng bán

Để tính toán chính xác giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý, trước hết chúng ta cần làm rõ các khái niệm cốt lõi.

Giá vốn hàng bán (COGS) là gì? Gồm những khoản nào?

Giá vốn hàng bán hay COGS (Cost of Goods Sold) là toàn bộ chi phí trực tiếp mà bạn phải bỏ ra để tạo nên sản phẩm hoặc dịch vụ bán cho khách hàng.

Đối với một quán cà phê: Đó là tiền mua hạt cà phê, sữa, đường và cả chi phí cho chiếc ly giấy, ống hút mà khách hàng mang đi.
Đối với một cửa hàng thời trang: Đó chính là số tiền bạn trả cho xưởng may để nhập về những chiếc áo, quần cùng chi phí vận chuyển chúng về kho của mình.

Khi mới bắt đầu, việc phân loại chi phí có thể khá phức tạp đối với nhiều chủ cửa hàng. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xác định đúng các khoản chi phí trực tiếp này để có được con số COGS chính xác, tránh nhầm lẫn với các chi phí gián tiếp như tiền thuê mặt bằng hay lương nhân viên quản lý.

Doanh thu thuần

Doanh thu thuần chính là doanh thu gộp sau khi đã trừ đi tất cả các khoản giảm trừ này. Việc sử dụng doanh thu thuần để tính toán tỷ lệ giá vốn sẽ giúp bạn đánh giá hiệu quả kinh doanh chính xác hơn.

Doanh thu thuần là doanh thu gộp sau khi đã trừ đi các khoản giảm trừ

Cơ sở pháp lý về tỉ lệ phần trăm giá vốn trên doanh thu

Từ năm 2015, các doanh nghiệp có quy định mới về tỷ lệ phần trăm giá vốn trên doanh thu, nhằm hướng dẫn cách xây dựng định mức chi phí nguyên vật liệu và năng lượng trong sản xuất. Doanh nghiệp có trách nhiệm tự xây dựng và lưu trữ định mức, đồng thời cung cấp khi cơ quan thuế kiểm tra. Nội dung cụ thể như sau:

Doanh nghiệp không bắt buộc nộp định mức trước cơ quan thuế: Doanh nghiệp tự xây dựng định mức dựa trên nhu cầu sản xuất kinh doanh và lưu trữ tại đơn vị.
Doanh nghiệp lập định mức phù hợp với nhu cầu sản xuất: Giải trình ngay khi cơ quan thuế kiểm tra và quyết toán thuế.
Chi phí vượt định mức: Không được tính vào chi phí khác nếu vượt định mức tiêu hao nguyên vật liệu, nhiên vật liệu và năng lượng do Nhà nước quy định.
Sản phẩm sản xuất đại trà: Nếu sản phẩm giống nhau, lập một định mức chung duy nhất cho cả năm hoặc đầu kỳ sản xuất.
Sản phẩm thay đổi liên tục: Có thể lập định mức dự toán hoặc báo giá phát sinh cho mỗi lần sản xuất theo mẫu mã, kích thước mới.

Quy định mới về tỷ lệ phần trăm giá vốn trên doanh thu có hiệu lực từ 2015

Tỷ lệ giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý?

Để xác định tỷ lệ giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý, bạn cần tính COGS % chính xác và tham khảo mức chuẩn từng ngành. Dưới đây là công thức, ví dụ minh họa và các lưu ý quan trọng để đánh giá hiệu quả kinh doanh.

Công thức tính COGS % đơn giản

Bạn có thể dễ dàng tính được tỷ lệ phần trăm giá vốn trên doanh thu thông qua công thức sau:

[table]

Để dễ hình dung, hãy cùng xem qua một ví dụ:

Quán ăn nhỏ: Trong tháng, tổng giá vốn nguyên vật liệu là 45 triệu đồng và doanh thu thuần đạt 100 triệu đồng. Khi đó, COGS % = (45 / 100) x 100% = 45%.
Cửa hàng bán lẻ: Chi phí nhập hàng của bạn là 120 triệu đồng, doanh thu thuần thu về là 200 triệu đồng. Lúc này, COGS % = (120 / 200) x 100% = 60%.

Khoảng tỷ lệ an toàn cho từng ngành hàng

Tỷ lệ giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý? Mỗi ngành hàng lại có một đặc thù riêng, do đó không có một con số nào áp dụng cho tất cả. Dù vậy, bạn có thể tham khảo các khoảng tỷ lệ phổ biến sau đây để có một điểm tựa so sánh:

Ngành F&B (Nhà hàng, quán ăn, cà phê): Thường có lợi nhuận gộp khá tốt, do đó tỷ lệ giá vốn hàng bán trên doanh thu lý tưởng dao động từ 30% - 60%. Tỷ lệ này sẽ khác nhau tùy mô hình, ví dụ quán nước thường có giá vốn thấp hơn nhà hàng chuyên món ăn.
Ngành bán lẻ: Tỷ lệ này biến động rất lớn tùy thuộc vào mặt hàng kinh doanh. Các cửa hàng thời trang, tạp hóa, điện tử có thể có tỷ lệ COGS từ 50% đến 80%.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là đây chỉ là những con số tham khảo. Yếu tố quyết định vẫn là lợi nhuận cuối cùng bạn thu về.

Tỷ lệ phần trăm giá vốn trên doanh thu của mỗi ngành hàng là khác nhau

Sai lầm khi chỉ nhìn vào con số phần trăm

Việc chỉ tập trung vào tỷ lệ giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý có thể dẫn đến sai lầm tài chính. Một tỷ lệ thấp hấp dẫn nhưng nếu chi phí vận hành như thuê mặt bằng, lương nhân viên hay marketing quá cao thì lợi nhuận thực tế vẫn mỏng.

Tại sao tỷ lệ giá vốn thường không ổn định?

Tỷ lệ giá vốn không bao giờ đứng yên và việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc kiểm soát.

Tác động từ yếu tố bên ngoài

Thị trường luôn biến động khiến giá nguyên vật liệu thay đổi do mùa vụ, lạm phát hoặc tỷ giá hối đoái với hàng nhập khẩu. Thêm vào đó, xu hướng tiêu dùng thay đổi buộc bạn điều chỉnh sản phẩm, dẫn đến biến động trong cấu trúc giá vốn.

Những sai sót thường gặp trong quản lý nội bộ

Đây là những yếu tố đến từ chính cách vận hành và hoàn toàn có thể cải thiện gồm:

Quản lý tồn kho kém: Những túi nguyên liệu bị hỏng vì quá hạn, những sản phẩm tồn kho quá lâu không bán được hay sự thất thoát không rõ nguyên nhân đều đang âm thầm làm tăng giá vốn.
Quy trình mua hàng chưa tối ưu: Việc không so sánh giá từ nhiều nhà cung cấp hay đặt hàng một cách cảm tính có thể khiến bạn phải mua hàng với giá cao hơn mức cần thiết.
Sai sót trong tính toán thủ công: Một con số nhập sai trên file excel cũng đủ để làm sai lệch toàn bộ báo cáo, khiến bạn không thể nhìn ra vấn đề thực sự nằm ở đâu.

Quản lý tồn kho thiếu chặt chẽ là một trong những nguyên nhân làm tăng giá vốn

Lỗi định giá sản phẩm

Đôi khi, vấn đề không nằm ở chi phí mà nằm ở giá bán. Nếu giá bán quá thấp, không phản ánh đủ các chi phí và giá trị mang lại cho khách hàng, tỷ lệ giá vốn sẽ tự động bị đẩy lên cao. Tương tự, việc tung ra các chương trình khuyến mãi, giảm giá một cách ồ ạt mà không tính toán kỹ lưỡng cũng có thể làm giảm lợi nhuận và dẫn đến sai lệch tỷ lệ này.

Cách kiểm soát giá vốn để gia tăng lợi nhuận bền vững

Hiểu được nguyên nhân là bước đầu, hành động tối ưu mới thực sự tạo ra khác biệt. Dưới đây là một số cách giúp kiểm soát giá vốn để tối ưu lợi nhuận lâu dài:

Đàm phán và lựa chọn nhà cung cấp thông minh

Thay vì chỉ trung thành với một nhà cung cấp, việc chủ động tìm kiếm và so sánh giá từ nhiều nguồn có thể mang lại lợi ích bất ngờ. Đừng ngần ngại xây dựng mối quan hệ đối tác lâu dài và đề nghị các chính sách chiết khấu tốt hơn khi nhập hàng với số lượng lớn.

Quản lý tồn kho chặt chẽ

Tồn kho chính là tiền nên hàng hóa hư hỏng hay hết hạn là lãng phí trực tiếp. Áp dụng mô hình FIFO và sử dụng phần mềm quản lý bán hàng giúp theo dõi tồn kho, hạn sử dụng và tốc độ luân chuyển, từ đó lập kế hoạch nhập hàng phù hợp, hạn chế ứ đọng vốn và chi phí lưu trữ.

Quản lý tồn kho chặt chẽ giúp hạn chế ứ đọng vốn và tối ưu chi phí

Tối ưu hóa quy trình vận hành và định giá

Chuẩn hóa quy trình nhập, kiểm kê và xuất bán giúp giảm sai sót và lãng phí. Ứng dụng công nghệ tự động hóa các công việc lặp lại giải phóng thời gian tập trung vào chiến lược. Đồng thời, thường xuyên rà soát giá bán để vừa bù đắp chi phí, vừa phù hợp với thương hiệu và đảm bảo lợi nhuận.

Vai trò của hệ thống vận hành đồng bộ

Dựa vào sổ sách hay Excel rời rạc dễ dẫn đến sai sót và tốn thời gian. Hệ thống vận hành tập trung như Đổi Điểm tổng hợp tất cả dữ liệu từ chi phí, doanh thu tại quán và online, cập nhật tự động. Điều này giúp loại bỏ sai sót, cung cấp cái nhìn toàn cảnh và ra quyết định nhập hàng, điều chỉnh giá hay xây dựng khuyến mãi hiệu quả.

Sử dụng hệ thống vận hành đồng bộ giúp kiểm soát giá vốn hiệu quả hơn

Câu hỏi thường gặp về tỷ lệ giá vốn trên doanh thu

Dưới đây là một vài thắc mắc phổ biến mà các chủ quán thường gặp phải.

Làm sao để biết tỷ lệ giá vốn của mình đang cao hay thấp?

Cách tốt nhất là so sánh tỷ lệ với mức trung bình ngành và các đối thủ cùng quy mô, đồng thời theo dõi xu hướng cửa hàng theo tháng, quý. Nếu tỷ lệ tăng, bạn cần xem lại quy trình. Cuối cùng, đánh giá dựa trên lợi nhuận và dòng tiền thực tế, đây là thước đo quan trọng nhất.

Ngoài giá vốn, còn những chi phí nào ảnh hưởng đến lợi nhuận?

Ngoài giá vốn, lợi nhuận còn bị ảnh hưởng bởi nhiều chi phí khác như: vận hành (mặt bằng, điện, nước, internet), nhân sự (lương, thưởng, bảo hiểm), marketing & bán hàng (quảng cáo, hoa hồng ứng dụng) và quản lý khác (kế toán, thuế, khấu hao).

Nên ưu tiên giảm giá vốn hay tăng doanh thu?

Lý tưởng nhất là vừa giảm giá vốn vừa tăng doanh thu nhưng với quán nhỏ, tập trung giảm giá vốn thường hiệu quả và ít rủi ro hơn. Mỗi đồng giảm giá vốn tương đương tăng 1 đồng lợi nhuận, trong khi tăng doanh thu thường kéo theo chi phí marketing. Một hệ thống quản lý tập trung giúp cân bằng cả hai yếu tố hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm:

Xác định giá vốn chiếm bao nhiêu phần trăm doanh thu là hợp lý giúp quyết định hiệu quả kinh doanh của cửa hàng. Việc theo dõi và tối ưu liên tục giúp bạn kiểm soát dòng tiền, gia tăng lợi nhuận và duy trì kinh doanh bền vững. Sử dụng hệ thống thông minh như Đổi Điểm giúp bạn theo dõi số liệu chi tiết và đưa ra quyết định hiệu quả hơn.